Foto 's kunnen als bewijs dienen dat iets echt heeft bestaan. De geschiedenis van Vriezenveen reikt echter verder dan het begin van de fotografie. Zo zijn er van de oude Nederlands Hervormde Kerk vòòr het jaar 1800 geen foto's bekend maar is daar wel een pentekening van gemaakt.
Prof. H. Entjes beschrijft in "Omme sonderlinge lieve toe den vene" onder andere de geschiedenis van de kerk in Vriezenveen. Ter ondersteuning het verhaal staat op pagina 33 een pentekening van de kerk met de vermelding: "de N.H. Kerk Vriezenveen periode 1766- 1801 van H. Spilman". Erik Berkhof heeft dezelfde tekening opgenomen in het Voorwoord van zijn scriptie, een veelzijdige informatiebron voor de Vriezenveense historie (open internet bron: www.onweersberkhof.nl)
Over de herkomst van de tekening wordt door beiden verder niets verteld. Enig internet onderzoek leverde al snel meer informatie op over Spilman en zijn werk,
Hendrik Spilman is in 1721 te Amsterdam geboren en in 1784 te Haarlem overleden. Hij was een graveur, tekenaar en schilder. Vanaf 1742 staat Spilman geregistreerd al lid van het Sint Lucas gilde te Haarlem.
Hij trok het land in en maakte overal schetsen van landschappen en gebouwen, die hij later tot tekeningen uitwerkte. Een schetsboek met 65 schetsen van hem ligt in het Rijksmuseum. Van hem zijn maar weinig schilderijen bekend. Maar één van zijn schilderijen, een voorstelling van de Spaarne, hangt in het Frans Halsmuseum in Haarlem. Van de hand van Spilman zijn er verder 800 topografische gravures bekend.
De tekening die Spilman maakte van de Nederlandse Kerk in Vriezenveen betreft een zogenoemde gewassen pentekening. Hij maakte die omstreeks 1750 . De kerktekening behoort tot de collectie van het Provinciaal Museum te Zwolle. Een nadere beschrijving van de kerk) is bekend van de Oudheidkamer Twente. De kerk vertoont een boerderijachtig karakter, een bouwwerk, dat bestond uit een schip met lage zijmuur, en uit een iets versmald, veelzijdig gesloten koor. Dit type plattegrond, is in wezen Gotisch en vertoont uiterlijk sterke overeenkomsten met de boerderijkerken van Nijeveen bij Meppel en Paasloo bij Steenwijk .
Op de website van het Noord-Hollands archief staan van Spilman onder beeldbank een geweldig groot aantal tekeningen van kerken of andere gebouwen in heel Nederland. Ook andere tekeningen van Twentse gebouwen, zoals de kerk van Wierden, een kasteel te Goor en de Plechelmus baseliek in Oldenzaal heeft hij schitterend getekend. Tijdens één van zijn rondreizen door Twente heeft hij dus ook Vriezenveen aangedaan. Ik acht het mogelijk dat het doel van zijn komst bekend was bij de toenmalige schout Johannes Kruijs en de dominee van destijds, Gerhardus Brouwer, om informatie van de kerk heeft opgevraagd.
En zo heeft Hendrik Spilman anno 1750 bij zijn een kort vertoeven in 't Vjenne, zijn visitekaartje afgegeven en een stempeltje gezet in de Vriezenveense historie.
