De andere kant van de handel met Sint Petersburg

Vriezenveen is bekend  vanwege een roemrijke handel met het Russische Sint Petersburg, gedurende een periode van ca. 200 jaar  (1722 - 1917) Vele Vriezenveense koopmansgeslachten waren daar succesvol . Maar succes heeft ook een keerzijde.

Wat bracht een Vriezenvener ertoe om op reis te gaan naar Rusland.  Vriezenveners trokken eerst door armoede gedreven het land door om zaden te verkopen. Later kwam daar het linnen bij. Maar vooral een ondernemende handelsgeest dreef de Vriezenveners  aan om hun  grenzen te verleggen. Men ging steeds verder, na Westfalen naar Scandinavië en daarna vooral naar Rusland, dat was in die tijd het land der belofte en in opkomst.

De eerste Vriezenvener die getraceerd kon worden in Sint Petersburg was Gerrit Roelofsen de Wever, geboren in 1672 te Vriezenveen  en overleed in 1747. Hij was de eerste Vriezenveense pionier  die in 1722 naar Sint Petersburg trok en hij werd later door velen gevolgd. Er werd gereisd met een huifkar getrokken door een paard. In 1826 maakte de 14 jarige Jacob Ursinus  Zacharius Kruys een reisjournaal over 15 dagen in de maand juli en hij beschreef de gevolgde route en de omstandigheden. Vele reizen werden door de tijd heen gemaakt  met als startplaats de Smelt Schuur aan het Oosteinde .

Vriezenveense kooplieden waren vanaf het begin succesvol. In Sint Petersburg  deden ze goede zaken en veel van hun bedrijven  waren gevestigd in monumentale panden aan de brede  zakenstraat Newsky Pospect.

Geromantiseerde zakelijke succesverhalen verdrijven minder mooie of  nare  ervaringen naar de achtergrond. Maar die waren er ook duidelijk . Er zijn enkele gevallen bekend van zakenlieden die tijdens de  reis in een herberg of etablissement overleden. Dat gaf een hoop zakelijk geregel maar het belangrijke was wel dat  de nota van overnachting betaald werd.

Weer anderen  verdwenen op de meest mysterieuze wijze en zagen nimmer hun geboortegrond terug. Eén en ander blijkt maar al te vaak uit de protocollen van het schoutengericht. Zo vertrok een vader van een huisgezin vol goede moed naar het buitenland  voor zaken. Hij had van tevoren roerend afscheid genomen van gezin, familie en buren, die hem hadden uitgezwaaid.  Een paar maanden later werd hij dan weer thuis terugverwacht . Na maanden en maanden wachten drong het langzaam tot de achterblijvers door dat ze hem nooit weer terug zouden zien. 

Deze spoorloze verdwijningen zijn het meest voorgekomen in het begin van de 18 eeuw toen er naar nieuwe afzetgebieden moest worden gezocht.  In enkele gevallen ontvingen de familie overlijdensberichten uit den vreemde. Verschillende overleveringen maken melding van overvallen door struikrovers maar ook dat ze zijn aangevallen door wolven. Dit pionierswerk heeft veel Vriezenveners het leven gekost.

Wel is bekend dat veel marskramers een wapenstok bij zich hadden. Vooral bij de Rusluie was dit wapen zeer gewild en ze werden later ook bij hun nazaten aangetroffen.