Wicher Jansen, zakenman in hart en nieren.

 

Wicher Jansen, geboren te Vriezenveen in 1727, was een zeer ondernemende zakenman. Hij was koopman, handelaar in linnen en ging reizend door Europa. Hij was een echte zakelijke pionier, altijd op zoek om nieuwe afzetmarkten voor zijn producten te vinden. Samen met Jan Berkhoff en Hendrik Schoenmaker zetten zij in 1757 - 1761 een handel op met Curaçao en verscheepten zij linnen en indigo kleurstof. In 1760 dook hij op in Moskou en een jaar later zat hij Sint Petersburg.

In Sint Petersburg was hij firmant in Scholl, Jansen, Kruijs & Co en eveneens in Jansen, Gebr. Prinsen & Co te Sint Petersburg. De gebroeders Prinsen traden terug en vanaf 1785 werd deze firma in hoofdzaak gedreven door zijn zoon Lukas. Er was binnen de firma al langere tijd een Lukas Joost werkzaam die in 1805 mede firmant werd. De bedrijfsnaam werd daarop gewijzigd in Jansen, Joost & Co. De activiteiten van Jansen, Prinsen & Co werden voortgezet in Jansen, Joost & Co. Er zijn zeker wel 35 namen bekend van personen, die firmant zijn geweest en Wicher Jansen (*1727) wordt als de oprichter genoemd.

Jansen, Joost & Co was gevestigd in de panden Gostini Dvor 125 – 126 en is van alle Vriezenveens-Russische ondernemingen te Sint Petersburg zonder enige twijfel de belangrijkste geweest en heeft ook het langst zakelijk bestaan (1805 -1892). Vele van de latere bekende Vriezenveners in Sint Petersburg hebben in deze firma hun opleiding genoten en gold voor hen ook als springplank voor eigen ondernemingsactiviteiten. 

De oorspronkelijke activiteit van Jansen, Joost & Co was de handel in linnen en textiel, echter ook andere handel was hun niet vreemd. Zo hebben zij zich onder andere ook bezig gehouden met de verkoop van haring. Deze haring werd samen met nog weer andere goederen verkocht vanuit een 3e winkelpand in Sint Petersburg, het zogeheten Huis van Kotomin aan de Wosnessensky Prospect.

In 1783 keerde Wicher Jansen definitief van Rusland terug naar Vriezenveen. Zijn zaken in Rusland werden voortgezet door zijn zonen. Hij reisde per boot. Hij had 13 dagen op gunstige wind moeten wachten in Sint Petersburg en de reis duurde ook nog eens 16 dagen voordat hij in Terschelling aankwam. Vriezenveense handelsgoederen werden daarentegen meestal via land aangevoerd naar Lübeck en vandaar verscheept naar Sint Petersburg.

Wicher Jansen werd in 1727 te Vriezenveen geboren als zoon van Jan Wiggers Jansen en Hendrikje Jansen Smit. Wicher Jansen trouwde in 1748 te Vriezenveen met Lena Lubberts. Ze woonden afwisselend in binnen- en buitenland Ze kregen zeven kinderen waarvan er drie in Sint Petersburg geboren zijn en de anderen te Vriezenveen. Hij overleed in 1813 te Vriezenveen op de hoge leeftijd, oud 86 jaar. Hij was de stamvader van een sterke Vriezenveense ondernemersfamilie.

Historisch Museum Vriezenveen, Gert Pape

Smeltschuur - klare klanken klinken onder een gebint van Fins hout

Veertien september, nationale monumentendag 2019, start genoeglijk met een heerlijk zonnetje in het feestelijk versierde 650 jarige Vriezenveen. Evenals eerdere jaren zijn veelal dezelfde historische gebouwen voor publiek opengesteld. Eén van hen is de Smeltschuur, het welbekende vertrekpunt van de Rusluie eertijds voor de reis per koets naar de handelsstad Sint Petersburg.

Zijn juiste plek aan het Oosteinde, de muren en de gebinten vertolken de historische waarde. Het inpandige is naar de hedendaagse, moderne tijd aangepast en is als showroom in gebruik bij Raab Kärcher. Bouwstenen in allerlei maten en kleuren worden langs wanden en op stellingen getoond en vullen de ruimte. In volle verlichting toont de ruimte zich in lichte terracotta tinten en je waant je zowaar in Toscane.

Op monumentendagen organiseert men in de Smeltschuur steeds weer iets bijzonders dat de historie met het heden verbindt. Dit jaar is dat een jeugdig muzikaal duo, dat al enige furore heeft gemaakt. Het duo bestaat uit de zeventienjarige Annika van Driel en de zestienjarige Celeste de Groot. Laatstgenoemde heeft roots in Vriezenveen (opa en oma Boes, Kerkstraat). Het duo veroverde op het Kunstbende Young Creators Festival 2019 te Zwolle de eerste prijs van de provincie Overijssel. In juni deden ze in het Westergastheater te Amsterdam mee aan een landelijke wedstrijd.

En dan klinken ineens klare klanken van het talentvolle duo op tussen de kleurige klinkers en vullen de ruimte. Het aanwezige publiek luistert heel aandachtig. Annika en Celeste brengen het eigen en winnend nummer "Beast" ten gehore. Annika, zichzelf begeleidend op haar synthesizer, laat zich in tekstbeleving van het lied Valerie al even uitbundig meeslepen als Amy Winehouse zelf. Celeste is wat meer ingetogen en haar heldere en softe veloursstem klinkt mooi in lieflijke luisterliedjes en rustige ballads. Zij zingt, speelt piano en viool. Ze zingen nog enkele liederen en op verzoek ook enkele nummers van de Beatles waaronder het onvergankelijke en generaties overstijgende Yesterday en het publiek zingt gewoon mee. Goede muziek raakt mij en tilt mij naar hogere sferen.|

En daar in de Smeltschuur aanschouwde ik voor het eerst, in letterlijke zin, zijn hogere sferen, de gebinten op de bovenetage, die met nieuw Fins hout naar oorspronkelijk model zijn gerestaureerd; een fascinerend bouwkundig lijnenspel als een kunstwerk.

Wicher Berkhoff - van Vjeanse timmerman tot Russisch admiraal

van Berkhoff naar Barkov tot Baickhoff
In 1794 werd aan het Oosteinde in het Kooykershuis een boerenzoon geboren, luisterend naar de naam Wicher Berkhoff.  Als kind was hij al  zeer geïnteresseerd in boten, de turfschuiten en de Enterse zompen, die hij, dicht bij huis, door de Schiploot zag varen. En als er gebreeuwd of gerepareerd moest  worden  dan stond hij er direct met zijn neus boven op en hielp graag een beetje mee. 

Hij volgde een opleiding tot timmerman maar hij wilde eigenlijk scheepstimmerman worden. Vastbesloten vertrok deze 20 jarige ambitieuze jongeman in 1814 naar Sint Petersburg.  Zijn ouders lieten hem node gaan. 

Via bemiddeling van de Vriezenveense Rusluie gemeenschap in  Sint Petersburg werd hij loopjongen op de Russische marinewerf.  In korte tijd ontwikkelde hij zich daar tot een prima scheeptimmerman. Hij blonk uit in vakkennis en ijver en maakte in korte tijd een enorme ontwikkeling door. Dit blijkt uit een brief van 20 april 1818 waarin hij vertelt over zijn hoge positie. Hij wist zich uiteindelijk op te werken tot chef van de Russische marinewerven in de functie van Admiraal van de Russische oorlogsvloot. Zijn uitgebreide functieomschrijving, positie en verantwoordelijkheden blijken uit enkele documenten van het Centraal Archief van de Russische Oorlogsvloot en van het Historisch Staatsarchief van de regio Leningrad.  Deze documenten kwamen ter kennis van de "het Historisch museum Vriezenveen" via de vereniging USSR - Nederland.

Als admiraal was hij in Rusland bekend onder de naam Barkov. Hij werd daar eens door de Russische tsaar ontboden. Deze ontmoeting beschrijft hij in een brief aan zijn familie te Vriezenveen. Ook daarna heeft hij nog meerdere keren met de tsaar gesproken.

In tegenstelling tot de meeste Vriezenveners te Sint Petersburg trouwde hij met een Russische en hij "verrussischte" helemaal. Meerdere van zijn kinderen en verdere nazaten vonden in de loop der geschiedenis hun plek bij de Russische marine.

De Rusluie keerden na  de Russische revolutie van 1917 veelal berooid terug naar hun vaderland met achterlating van bezittingen, die vervielen aan de staat. De familie Barkov wist zich als Russisch staatsburger , toen en ook daarna, onder de Russische Federatie USSR uitstekend te handhaven.

Toen in 1956 de Nederlandse schout bij nacht L.J. Goslings met een Nederlands smaldeel een bezoek bracht aan de Russische marinevloot te Leningrad (eerder Sint Petersburg) werd hij ontvangen door de Russische marinecommandant te Leningrad, namelijk Wladimir Baickhoff. Hij is een achterkleinzoon van de Vriezenveense boerenzoon Wicher Berkhoff.

Nog eenmaal heeft admiraal Barkov in 1865, inmiddels 71 jaar oud, zijn familie  in zijn geboortedorp Vriezenveen opgezocht. Hij was zo lang weggeweest dat hij zich opnieuw aan  zijn zuster moest voorstellen omdat zij hem niet meer herkende.

Wicher Barkov overleed op 14 april 1869 in zijn fraai gelegen woning aan Admiraalskade , op één van de mooiste plaatsen van de Russische stad Sint Petersburg waar hij ook begraven is.
In de Vriezenveense geschiedschrijving  wordt Wicher Berkhoff  één van Vriezenveens grootste zonen genoemd. 




(bron: "de Ruslandvaarders" van J. Hosmar  1986)