Op korte afstand van elkaar nabij het centrum van Vriezenveen zijn de laatste
decennia enkele gebouwen verrezen die het woord
"weeme" in hun naam dragen. Dat zijn TMZ De Weemelanden, het gezondheidscentrum
De Weemelanden en OBS de Weemewereld en Sporthal de Weemelanden. Ze liggen
ingeklemd tussen de Algemene begraafplaats en de Prinsenweg. Samen met de daar
weer naast gelegen woonwijk is het geheel bekend als de wijk "de Weemelanden".
Die gebouwen liggen aan de Koningsweg die ter plaatse de hoofdweg is
geworden van de oorspronkelijke weg de Weemestraat, die daaraan parallel loopt.
Dat straatje is aan het begin en het einde voorzien van een kaal straatnaambord,
dat geen verdere informatie verschaft over zijn oorsprong of betekenis.
"Weeme" is een woord, dat in het Noorden, Midden en Oosten van Nederland terug te
vinden is in historische documenten. Het werd op verschillende manieren
geschreven, namelijk als weem, weeme, wheem of wheeme. Soms had het in de ene
regio een ruimere betekenis dan in de andere.
Bij alle betrokken regio's gaat het om kerkelijk bezit. Het woord "weeme"
wordt in de huidige spreektaal niet meer gebruikt en werd vervangen door
pastorie. Dat betekent voor ons Vriezenveen, dat de Pastorielaan en de
Weemestraat, die in elkaars verlengde liggen, dat anders gezien, qua oorsprong
en betekenis eveneens doen.
Achter de Grote Kerk, aan de zuidpunt van de Pastorielaan stond
vroeger een statig en mooi herenhuis, een pastorie van de Nederlands Hervormde
kerk. De kerk had nog een andere en soortgelijke weeme of pastorie aan het Oosteinde, tegenover
café-restaurant "de Piep'n"
Weeme werd dus later pastorie ofwel het huis van een pastoor,
kapelaan of dominee. In het oosten des lands werd met "weeme" het
geheel aan onroerend kerkengoed bedoeld: pastorie, kerkhof en/of aan de kerk toebehorend boerenland.
Op een topografische kaart van Vriezenveen uit het jaar 1868 is
kerkelijk grondbezit terug te vinden met de aanduiding "Kerken bouwlanden"
ten noorden van de Grote Kerk.
In een koopakte uit het jaar 1424 wordt de Weeme al genoemd als
een huis dat gebouwd is op geestelijke grond. In een akte van het jaar 1714
wordt voor het eerst gesproken van 't Weemenland. In januari
1718 is er een huis verkocht op Pastorieënland. Wordt hier 't Weemenland vereenzelvigd
met Pastorieënland?
De
gemeente Vriezenveen gaf in de begin jaren 60 gevolg aan de ministeriele eis voor
de inrichting van een werkplaats ten
behoeve van de gemeentelijke sociale werkvoorziening en stelde daarvoor de Middenschool
beschikbaar. Deze kreeg de naam De Weeme.
Tot slot
kan worden gesteld, dat in Vriezenveen de naam Weeme gebruikt is voor het
benoemen van gebouwen of instanties op basis van de historie van hun locatie en/of
vroeger eigendom. Was de betekenis van het woord weeme die van pastorie of
kerkelijk bezit; zoals die naam in de recente geschiedenis is toegepast heeft
Vriezenveen er een andere betekenis aan toegevoegd, namelijk die van dienstbaar
zijn aan de samenleving.
