Op mijn PC zie ik, dat Theater Turf bij het Veenmuseum
onlangs een Sagenfestival organiseerde waar verschillende sprekers spannende verhalen vertelden. Ook dwaalde er
een (verklede) heks rusteloos rond die haar (on)vermakelijke opwachting maakte
in de mensenmassa. Ik heb haar daar ook gezien en heb haar gemeden want ik heb
helemaal niets op met heksen en trollen. Digitaal doorscrollend
verschijnen er zowaar nog meer van die spookberichten op mijn scherm, sneller
dan een heks op een bezemsteel.
In mei 1905 verschijnt er een lijvig artikel in de Zwolsche
Courant, dat o.a. beknopt de vermeende
oorsprong van 't Vjenne beschrijft. Een citaat:
"Volgens de sage werd Vriezenveen gesticht
door eenige Friesche heksen, die wegens den last, welken zij hun stamgenooten
bezorgden, uit Friesland waren verbannen en die zich met toestemming van den
Graaf van Almelo, den toenmaligen eigenaar van Vriezenveen, ten noorden
van Almelo vestigden. Nog altijd heet daarom in veler mond de plaats
„Haksenvenne" en worden de bewoners Vennehaksen genoemd en ongelofelijk
zijn de vele verhalen omtrent de kracht van heksen, witte wijven en lichtjes,
die nog altijd opgeld doen. Hoogstwaarschijnlijk waren de eerste bewoners
afkomstig uit de omstreken van de Dollart, waar hun huis en have een prooi der
golven was geworden. Taal, zeden en gewoonten wijzen op deze afkomst en al
ligt Vriezenveen te midden der Saksische bevolking van Overijssel,
langen tijd hebben haar bewoners verschillende eigenaardigheden bewaard en
waren ze prat op hun taal en gewoonten."
Ik ben verbaasd, ik ken niet één van die vele verhalen en
ook Vriezenveen als Haksenvenne is mij volkomen onbekend. Ik koester daarom, samen met de heer Trump,
prompt enige argwaan aan de juistheid van deze geschiedschrijving: fake news?!
Toch hebben deze kolderieke verhalen die in geloofwaardigheid die van Sinterklaas amper
overstijgen, wel vaste voet gekregen in de Vjeanse historie.
Prof. H. Entjes heeft in meerdere boeken de Vriezenveense
taal en gewoontes beschreven. In 1976
verscheen een boek, dat hij samen schreef met Jaap Brand:" Van duivelse
heksen en spoken". In dit boek
blijkt dat zijn belangstelling tevens uitgaat naar de volkskundige kant
van de Nederlandse historie. En dan is er ook nog de uit eigen Vriezen- veense gelederen voortkomende boekenschrijver wijlen de heer J.W. Uitslag die ooit
twee boeken schreef. 
Eén ervan is het
boek: Spook van de grens (1967) dat in 1970 een tweede druk kreeg. De beide
genoemde boeken zijn niet meer te koop. Hun marktwaarde bedraagt € 4 op
Marktplaats. Voor het bepalen van hun
geschiedkundige waarde dient men, symbolisch gezien, de komma wel enkele
posities naar rechts te verschuiven.
Deze moderne tijd heeft zo zijn eigen spoken en heksen en
trollen, die zijn geheel van digitale aard. De jeugd vergaapt zich in moderne
tekenfilms maar al te graag aan
onvoorstelbare mogelijkheden.
