Zonsondergang te Vriezenveen

20160411 zonsondergang

                    

Bij U, Heer', is de levensbron;
Uw licht doet, klaarder dan de zon,
Ons 't heuglijk licht aanschouwen.

Psalm 36:3

         De hele dag prachtig mooi weer
          zonovergoten

          en aan einde,

          's avonds laat
          zoals dat soms gaat
          bloedrood

          afgesloten.

20160412 de merel en de groeten

        'k Werd vanmorgen opgewekt gewekt
          door een vogel goed gebekt
          langdurig liet hij zich horen
          zong zijn lied in vele koren
          om de ochtend te begroeten.
          Hij wil het niet langer rekken
          om ook jou bij zijn opkomst te betrekken
          bij zijn lied ook jou ontmoeten
          en voor deze dag
          als het effe mag
          dan maar ........ 

          de allerbeste groeten.

In Twente wordt 't lente

Het gazon is weer geverticuteerd

 dit door de jaren heen geleerd

en al eerder kalk gestrooid

en wat graszaad bijgezaaid 

nu wachten tot kan worden gemaaid,

oh... eh...en bovendien, ja voor de rest 

ook nog een klein beetje mest.

zie zo… 't gazon is weer voltooid.

Lof aan de Schepper Heer,

hij laat 't alles groeien en bloeien

en ook deze keer wordt 't weer

een mooie lente in Twente.

zie daar…….!

een ontluikende Rhododendron 

uit onze eigen mooie tuin.

De schoonheid van de schepping

Ontdek de wereld om je heen. Ik sta nog steeds versteld hoe mooi alles is.

Een foto van een Schotse Hooglander. Bij het licht van de ondergaande zon krijgt hij een gouden randje.

De blauwe versie van een Hybiscus Syriacus. Een dankbare bloeier als de zon er is. Hij bloeit wel meer dan twee maanden. Ze zijn er in verschillende kleuren. Te koop als plant/struik of op stam.

Klaprozen getuigen van de zomer en stralen warmte en schoonheid uit. 

En het was dag geweest en het was nacht geweest.

En God zag dat het goed was.

En het was goed!

20160305 de zonsondergang

De zon, hij is er, iedere dag,
zelfs als we hem niet zien,
zit hij zeker te weten op zijn vaste plek
verscholen achter wollig wolkendek.

Kleuren bestaan niet in zichzelf
alleen de zon geeft fleur en kleur
aan mensen, dieren, aan ieder ding
geeft hij het leven glinstering.

Zonder zon lijkt alles dof en donker,
van kleur verschoten, schemergrijs.
dan komt de zon, o wat een wonder
zij geeft al haar geheimen prijs.

De zon geeft kleur aan 't leven op de aarde
verwarmt haar en zorgt voor groei en bloei.
Zonlicht is vitamine voor het leven
om aan mensen door te geven.

De zon neemt bloedend afscheid van de dag,
kleurt karmozijn, kleurt zo het avondrood
Maar mensen, maakt u zich geen zorgen,
want iedere dag is hij er weer, ook morgen.

God, is onze grote Schepper
van de hemel, aarde en het licht
houdt altijd, hoe dan ook
zijn Licht op ons gericht.

20160303 Van heide, schapen en Duitse herders.

Dag 2.

Twente en de Sallandse heuvelrug zijn gesierd met uitgebreide heidevelden, veelal in beheer of onderhoud bij Staatsbosbeheer en/of Natuurmonumenten. Dat zijn er meer dan ik kan benoemen.
Die uitgestrektheid van heide met andere vegetatie en in afwisseling met naald- of loofboombossen met verbindende en doorkruisende zandpaden is altijd weer imponerend.

Meerdere van die heidevelden hebben we bezocht en bekeken via aangegeven wandelroutes. Zoals o.a. Nijverdalse Berg, Noetseler Berg, het Wierdense Veld, de Sprengenberg te Haarle, Archemer - en Lemeler Berg en niet te vergeten onze eigen Engbertsdijksvenen.

De heidevelden worden in opdracht van de beheerders onderhouden door begrazing van schapen. Schapen fungeren daarbij als levende grasmaaiers om de grassen en de struiken kort te houden. Verder speelt ook bemesting mee en zit er nog meer theorie achter.

Op de Sprengenberg, in het Wierdense Veld en in de Engbertsdijksvenen kwamen we in gesprek met Andre Kühn, schaapherder van beroep en wonende in Duitsland.

Hij vertoont, althans in mijn beleving, dat typische beeld van wat nu een echte schaapherder is, qua uiterlijk, kleding, hoed, attributen en een typische herdersstaf of -stok.

Hij vertelde vorige zomer, dat hij in totaal over drie kuddes beschikt die verdeeld in Twente / Salland rondlopen, totaal ruim 800. Zijn kuddes bestaan o.a. uit Drentse heideschapen en uit Bentheimer schapen. Hij heeft er ook enkele Nubische geiten tussen lopen voor de afwisseling.

Toen ik hem vroeg hoeveel schapen we nu zagen en daarbij het getal noemde van 150 gaf hij het voor mij beschamende antwoord van 350 schapen.

Hij wordt altijd vergezeld van zijn hond. Ik bekeek beiden eens nauwkeurig en toen zag de overeenkomst; beiden zijn ze: Duitse herder.

We troffen hem in de Engbertsdijksvenen. Het was aan het begin van de avond om een uur of zeven, na een hete zomermiddag. Hij zei dat hij al eerder geweest was maar nu nog eens terugkwam vanuit Duitsland om de schapen te verweiden om ze te laten grazen. Tijdens de hete middaguren willen ze namelijk niet eten.

Hij wachtte nu op een andere herder die bij hem in dienst was om hem te assisteren om een schaap, dat te water was geraakt en vastzat in de zachte bodem, eruit te halen. Bij de tiende worp was het al raak. Zo waren we getuige hoe hij als volleerde lassowerper het schaap wist te strikken en zo op het droge kon worden getrokken. Deze keer is het wel gelukt. Maar hij was er die zomer al 3 kwijtgeraakt.

Andre Kühn komt uit een familie van schaapherders. Zijn opa en vader hadden hetzelfde beroep. Hij is gediplomeerd herder en heeft daarvoor een driejarige opleiding gevolgd. Hij oefent zijn werk uit als zelfstandig ondernemer. Hij is met zijn kuddes op heidevelden in de oostelijke provincies een graag geziene en gewaardeerde verschijning. De herder met zijn kudde en de omgeving gaan in elkaar op en schrijven samen de geschiedenis van het landschap.

Er is een grote kans, dat hij deze zomer weer te zien is in onze omgeving. Wij zien daar alweer naar uit.

20160302 De roodborst

Door natuurvrienden is een project natuurfoto's in het leven geroepen; dat loopt al lang.
Dit project houdt in dat één lid gedurende 7 dagen lang een mooie natuurfoto of - collage presenteert en voorziet van een toelichting of verhaal.Wij nu genomineerd voor de komende zeven dagen.

Foto's : Gré Pape
Tekst : Gert Pape
Dag 1:

Met een glimlach lig ik 's ochtends in mijn bed
en luister naar de roodborst met veel pret
die met zijn zang, een onophoudelijk lied
de lente krachtig en voluit ontbiedt ....
en waarvan ik dan intens geniet.

Onze achtertuin lijkt soms net een dierentuin. Die tuin heeft twee grote eikenbomen en is gunstig gelegen aan een ruime parkachtige natuur. Vogels vliegen af en aan om een elk voor zich hun graantje mee te pikken. Het is vaak een vliegende wirwar die naar gelang van rangorde en van stand hun beurt afwachten.

Bonte spechten, groene spechten, diverse soorten mezen, merels, zanglijsters, roodborst, groenlingen, boomkruiper en - klever hebben we in al die jaren al mogen begroeten. Zelfs speelse eekhoorns kringelen om de eiken. Mijn buitenvolière is ook al eens belaagd door een torenvalk en een sperwer. De kanaries vielen van angst in katzwijm op hun rug.

Maar ons meest geliefde vogeltje vinden we toch de roodborst. 's Ochtends vroeg bij het ontwaken en het krieken van de dag lig ik dan te luisteren. Hij fluit dan onvermoeibaar en onophoudelijk de sterren van de hemel. 

Roodborst, ofwel de Erithacus rubecula, behoort tot de familie van de lijsters. Het is een vogel die hier het hele jaar wel voorkomt maar ook een doortrekker en een zeer talrijke broedvogel; een wintervogel in zeer groot aantal. Hij staat niet op de rode lijst.

20160229 Ode aan de Schepper

Op 27 juni 2015 deden we een wandelroute te Beerze nabij het kasteel.
Daar werd deze bloem met mug vereeuwigd met de toen net nieuwe camera een Sony DSC-HX400V (foto-bewerking Picasa)
Ik vind zo'n bloem van een paradijselijke schoonheid.
Een ode aan de Schepper.

20160214 Dwingelerveld - foto

Het Dwinglerveld. Wonderschoon!

20160211 Dwingelerveld

Regelmatige omzwervingen in bossen en wijde natuur met heide, grassen en plassen wekken nog steeds onze bewondering.

Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten, de beheerders van het Dwingelerveld, beschrijven dit gebied als één van de grootste droge en natte heidevelden van Europa. Het zou bovendien wel 60 vennetjes tellen. Dat zijn krachtige uitspraken en dat prikkelt ons om het eens met eigen ogen nader te aanschouwen.

In dit gebied zijn van verschillende plaatsen wandelroutes uitgezet. Onze keus was daarbij gevallen op de zogenaamde "Teloscooproute" met als startpunt de Parkeerplaats van het Staatsbos aan de Oude Hoogeveensedijk bij het plaatsje Lhee.

Dit is een klein dorp, het heeft de plattelandsfeer van Anne de Vries, met de romantiek van het verleden, de warme adem van het oude en wat armelijke en Drente.

Vanaf het startpunt eerst een stuk(je) door bosrijk en soms licht geaccidenteerd gebied. En dan..... staan we opeens aan een bosrand, op een zandweg, de Davidshoeve en we kijken uit over een ogenschijnlijke oneindige open vlakte met veel goudgeel golvend lang gras.

Even verderop staat sinds 1967 één van de meest gevoelige radiotelescopen ter wereld. Hij heeft doorsnede van wel 25 m.

In 1994 ontdekte dit gevoelige apparaat in ver afgelegen donkere melkwegstelsels twee nieuwe sterrenstelsel op een afstand van 10 miljoen lichtjaren. Deze zijn nu alom in de wereld bekend onder de namen Dwingeloo 1 en 2. En elke zelf erkende astroloog zou nu moeten weten waar Dwingeloo ligt.
Dwingeloo wordt er zelf ook niet anders van. Het getuigt van een gewone eenvoud, een mooi gezellig brinkdorp waar de kerk nog steeds in het midden staat.

Ondanks al deze roemruchte betekenis is de telescoop daar op die plek maar een stuitend stalen staketsel van pijpijzer en kippengaas, een storend element, in schril contrast met z'n natuurlijke omgeving. Met zijn rug staat hij naar de bomen en voorzijde naar het wijde veld. Hij heeft zich daar een oneigenlijke plek veroverd, een tekenbeet in zo'n mooi ongeschonden bos.

Slechts een enkele fietser, wandelaar of trimmer komen we tegen. Voor de rest amper iemand te bekennen. Waar blijft dan toch die massa van bewonderaars, die weer en wind wel willen trotseren voor hun liefde van de natuur. Veel mensen zijn zich nauwelijks bewust van de schoonheid van de natuur in hun directe omgeving. Ze hebben vaak een uitgesproken mening over wat zij vinden van het natuurbeleid in Nederland en klagen zonder echte achtergrondkennis. Ze komen er zelf niet of nauwelijks. Dat moet vooral zo blijven om de heersende rust handhaven en verstoring te voorkomen.

Vanuit diezelfde plek aan de bosrand zien we op enkele honderden meters afstand al de schaapskooi van Lhee van Natuurmonumenten, aan de straat met de veelzeggende naam "Achter 't Zaand", die we absoluut wilden zien. Daar worden we vriendelijk ontvangen door de beheerder schaapherder. 

Hij is gastvrij en we mogen binnen kijken. In de kooi zitten ca 180 schapen van het ras Drents heideschaap. In de kooi zijn enkele gedeelten afgescheiden waarin enkele schapen de eerste lammeren hebben geworpen, die dartelend in het rond springen. 

In krijg een snelle en duidelijke cursus schapenleer waarin een prettig warm en onvervalst Drents accent doorklinkt. Hij neemt ruimschoots de tijd om ons te woord te staan en is blij met oprechte belangstelling. In de manier, waarop hij over zijn schapen praat, proef je de liefde voor het dier en diens natuurlijke omgeving . "Kom over een paar weken nog eens terug, dan moet de rest àflammern" zegt hij. 



En voordat we weer verder gaan maakt hij ons nog attent op een paar karakteristieke rammen van het Drentse heideschaap, met hun mooie imposante gekrulde horens.
En ook die worden op de gevoelige plaat vastgelegd.



Onze missie is geslaagd. Voor ons staat vast dat we hier zeker nog weer eens terugkomen. Het Dwingelerveld is een prachtig ruim gebied en heeft in meerdere opzichten wel veel gemeen met gebieden zoals de Engbertsdijksvenen en andere gebieden in ons eigen en vertrouwde Twente

Er zijn ook nog zoveel van die schitterde plekken
die uw en onze bewondering wekken.
Kijk goed om je heen om bewust te leren
de schone schepping nog meer te waarderen

Ontdek, geniet en verwonder u !

Wandelen in de natuur

Onze achtertuin is gelegen aan een oud kerkhof en daarvan gescheiden door een schutting en hoge heg. Over de heg heen wordt de open ruimte 't meest opgevuld door het groene bladerdak van bomen. Net als in een park. Dat brengt allerlei dieren mee, die daar hun habitat hebben. Dat zijn er teveel om ze allemaal op te noemen. 

Maar een vaste klant is altijd wel een roodborst. Dat is een luisterrijke zangvogel. Vanmorgen, toen ik wakker werd en het nog donker was zong hij ik alweer z'n hoogste lied. Hij begroet daarmee de dag en roemt zijn Schepper.

In onze tuin staat een grote eik. Aan die boom zit zo'n typisch voederbakje voor eekhoorns. Deze handige diertjes doen zelf de klep omhoog en duiken in het bakje om een pinda te scoren. Ze komen aanlopen via de snelweg, de bovenrand van de schutting en springen dan over op de boom. Soms zijn ze met z'n drieën en stoeien wat met elkaar en zitten met grote snelheid achter elkaar aan om de boom heen draaiend. 
Het zijn er drie met verschillende kleuren, rood, bruin en een zwarte.



Wekelijks wandelen we ergens in Twente of Salland een uitgestippelde wandelroute. De laatste paar jaar hebben we er misschien  wel 30 of 40 gelopen en sommige meerdere keren.

De foto hiernaast is onderdeel van de Vennenroute te Ommen. Dit is het Besthmener ven.

Een echt oer - Hollands plaatje is natuurlijk die van een herder met zijn schapen, die dolend over de heide gaat. De kudde wordt bijeen gehouden door een daarvoor geschikte en afgerichte border collie.

De herder draagt een hoed tegen het zonlicht en hij is gewapend met een uitgesneden stok.

Op verschillende plekken in Twente - Salland zijn we herders en kudden tegengekomen.

Zo'n herder is gedurende de hele dag alleen met zijn kudde en hij koestert  de stilte en de ruimte.
Je zou toch denken, wat eentonig.

Maar misschien weet en gelooft hij: 

"De Heer is mijn  herder, mij ontbreekt niets"

en ....

"Uw stok en uw staf, die vertroosten mij". 

Zo wandelen we, ons steeds weer verwonderend, door de natuur. Mijn vrouw maakt dan honderden natuurfoto's waarvan ze er enkele ten toon spreidt bij verschillende media, o.a. bij Natuurmonumenten en De Groene Wereld en Amateur Fotografie en nog andere sites. Ik wandel therapeutisch mee met behulp van Nordick Walking sticks en adem voortdurend een weldadige frisse buitenlucht in en geniet.

We blijven de dag volgen van vroeg tot laat.
Hier zien we de zon opkomen en de maan, die onder gaat.
Dat is het zogenaamde "blauwe uur".  Dat levert schitterende kleuren op.







We werden eens verrast door plotseling opkomend zwaar weer.
Dat leverde naast natheid ook prachtige beelden op.


Ieder jaargetijde geeft zijn actieve beestje prijs op boom en plant:

een hoornaar
en
een hommel

Zo proberen we een zin - en vreugdevolle bestemming te geven aan onze vrije tijd door van flora en fauna  te genieten. We ademen de natuur in.

Daar worden we blij en dankbaar van.

's Zondags nemen we rust en eren de Schepper van de flora en de fauna.

Hij schiep het en zag dat het goed was.

En nu mogen wij rentmeester zijn.

Gereformeerde Kerk vrijgemaakt Daarlerveen.

20151210 Kinderdijk

Elke rechtgeaarde Nederlander moet er ooit in zijn leven eens geweest zijn: Kinderdijk. 

Eindelijk (en veel te laat) was het nu dan zover voor ons. Samen met mijn vrouw (beiden 60 plussers) mochten wij dat unieke Nederlandse monument, dat bekendheid geniet tot in de verste oorden van de wereld, nu aanschouwen.

Kinderdijk is aanschouwelijk onderwijs over een lengte van meer dan een kilometer. Onmisbaar geschiedkundig onderdeel van de relatie van Nederland met het water.
Molens langs weteringen op verschillende waterniveaus. 
Dat water wordt iedere keer naar een hoger niveau en vervolgens de polder uitgepompt.

Kinderdijk weerspiegelt de historie en kennis van de waterhuishouding, hoe de Nederlander in de polder droge voeten wil houden.  
In dat beeld komen regen, wind en water en natuurkrachten samen en 't stroomt met de toegepaste wetenschap als vloeiend water ineen. Dit fenomeen heeft ook de bekoring van onze koning en hij noemt dat in gewoon Nederlands:  "watermanagement".

Ieder mens kan niet zonder water. 
De mens zelf bestaat voor 80% uit water.
Zonder water groeit er niets. 

Jezus stort levend water over ons uit.
Jezus wast  ons, als met water schoon van schuld en zondelast.
Door dat water brengt Jezus ons naar een hoger niveau.
Door het water van de doop zijn opgenomen in het verbond met God de Vader, de Zoon en de Heilige Geest.
Door dat water hebben we leren zwemmen in  de woelige wereld om ons staande te houden
Als het stormt in ons leven en we dreigen overboord te slaan is Jezus onze reddingsboei. 

Ik hou van water.....!

...... want boven leef ick
en ick drink 'r
't geen de schinker aller goets
schenkt de zielen
die daar krielen
dertel van veel overvloets

(uit: Constantijntje van Joost van den Vondel)

220151019 Herfst - in de Engbertsdijksvenen

Wekelijks wandelen in de natuur, samen met mijn vrouw. Ik loop met Nordick Walking sticks, voor de noodzakelijke beweging ivm Parkinson. Gré is amateur natuurfotografe en legt de schoonheid van de Schepping vast in beelden van flora en van fauna. In onze nabijheid ligt de Engbertsdijksvenen, dat heeft onze voorkeur.

Herfst.

Ik zie een lange laan met langzij fraaie bomen

waarvan het lover rustig roest.

Het blad verliest haar groene pracht,

het verstoft, verdoft, verliest haar kleur,

de zon stelt menigeen teleur.
De herfst, zij wint aan macht,

de zomer, zij verliest haar zonnekracht.

In de wisseling der jaargetijden

heeft elk seizoen zijn eigen ding,

een eigenheid van typische bekoring

vervult ons met verwondering.

In de herfst  weer paddenstoelen zoeken

en naar hun namen speuren in de boeken.

Uren wandelen in het puur van de natuur

in bossen, heiden en op hoog en lage venen,

zijn we zelfs op koude, kille en wat klamme dagen,

niet ontmoedigd, of door weergoden weg te jagen.

't Is de liefde voor natuur, dat houdt ons in de benen

en onverstoord struinen we zo week' lijks voort

in - en door onze zo geliefde .......Engbertsdijksvenen.

Gert Pape

20150924 Engbertsdijksvenen. In internationale belangstelling

Sinds anderhalf jaar zijn mijn vrouw en ik verslingerd en verslaafd aan wandelen. Bevrijdend bewegen in puur natuur en breeduit snoevend snuiven, laten we ons breeduit ademend graag bedwelmen door zware bosluchten en  moeras -  en veendampen. Bossen en heuvels van laatglaciale stuwwallen, benoemd als bergen, worden bevochten en beklommen. 

Iedere week ergens wandelen in Twente of Salland en we gaan gretig op in de natuur van gratis wandelroutes, uitgezet in aangewezen natuurgebieden onder beheer van erkende natuurorganisaties als Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en Landschap Overijssel en nog andere geroemde landsschappen die onze regio rijk is, zoals Landschap Twente en - Twickel.

In onze "looptijd" ontdekten we de schoonheid van de vele mooie natuurgebieden. Daar hadden we eerder minder notie van. Onze kennis van de voorkomende flora en de fauna is fors verbreed. We kennen de hoogtepunten der seizoenen, de tijden van adders, kikkers, broedvogels en doortrekkers, vlinders en paddenstoelen. En alles wordt fanatiek vastgelegd op de gevoelige plaat, bestudeerd en gedefinieerd.

En aan één van die gebieden hebben we ons hart verloren. Daar zijn we regelmatig te vinden. Het is onze thuisbasis op natuurgebied en we zijn er zeer regelmatig te vinden.

De Engbertsdijksvenen, nagenoeg geheel gelegen binnen onze eigen gemeente Twenterand. Het is een uniek natuurgebied van ca. 1000 ha groot, dat ingeklemd ligt tussen de plaatsen Kloosterhaar, Bruinehaar, De Pollen, Sibculo  en Westerhaar - Vriezenveensewijk. Plaatsen die de historie van veen en de ontginning in zich dragen. Dat deden mannen, in blauwe kielen en zwarte manchester broeken, op klompen met de pijp in de mond of een pruim achter de kiezen, die zuchtend zwaar werk verrichten voor schamel loon en turf staken, dat werd weggevoerd in zompen over veenkanalen.

"De Engbertsdijksvenen" is een groot afgegraven veengebied met heideterreinen en moerasssen en grote veenplassen. Het kent ook hogere zanddelen en is één van de weinige plaatsen in Nederland waar nog actief hoogveen is. Het wordt genoemd in het Europees netwerk van natuurgebieden: Natura 2000.  Op internet is veel informatie te vinden over dit zo unieke gebied.

Op enkele plaatsen langs de randen van dit grote gebied zijn wandelroutes van verschillende lengtes uitgezet. Het hart wordt beschermd en daar vinden plant en dier rust in hun natuurlijke habitat.

In onze omgangen zijn de steeds weer terugkerende en seizoengebonden natuurtaferelen op foto en film vastgelegd. Adders; die zich in de ontluikende lente lekker laten opwarmen op schuine walkanten onder loodrechte zonnestralen. Of heidekikkers die zich gedurende enkele dagen onder luid gekwaak massaal en ongegeneerd en niet zo nauw kijkend in paringsdrift de liefde bedrijven. Ze krijgen daarvan niet het schaamrood op hun kwakende kaken maar kleuren wel van opwinding gedurende die dagen helder blauw.

Bij onze wandelingen in dit unieke gebied en bij die zo bijzondere gebeurtenissen komen we vaker mensen tegen met dure camera's en grote telelenzen. Ze komen van heinde en verre en zijn bekend met het unieke van de Engbertsdijksvenen. Zo spraken we veel mede - amateur fotografen maar ook professionele - die werken voor tijdschriften of kranten. Mensen uit alle streken van Nederland, maar ook uit Duitsland en België.

Vorige week troffen we een vrouw, die op hurken gezeten en  gewapend met een niet goedkope camera, laag bij de grond prachtige plaatjes maakte van heide en zwarte zandgronden. Het was een keurig geklede nette vrouw van ca. 35 -40 jaar. Ze was een Poolse en sprak goed Nederlands met een vreemd accent. Ze werkte voor een internationale Pools toeristisch  maandblad. Ze was een poosje in Frankrijk en België geweest voor natuurfotografie. Ze was nu twee dagen in Nederland en ze bleef nog een week. Ze kwam nu naar de Engbertsdijksvenen omdat ze had vernomen van dit unieke natuurgebied in Nederland. We hebben daar ruim met haar over doorgesproken.

In haar werk bezocht ze alleen de meest bekende natuurgebieden van die andere landen. Ze was verder erg onder de indruk over de goede staat van onderhoud van die gebieden. Ze zei nadrukkelijk, dat de mensen in Nederland veel zuiniger met de natuur omgaan dan de Polen.

De Engbertsdijksvenen is inderdaad uniek in zijn soort. Ja, wij wisten dat al.

Maar nu is het ook internationaal bekend en tot in Polen doorgedrongen.