Boek: De historie van 't Vjenne in hedendaagse columns

Van 2017 tot 2022 schreef ik 83 columns voor het Historisch Museum Vriezenveen. Deze werden gepubliceerd in weekkrant: De Week van Twenterand. Deze heb ik gebundeld in een boek. Verkrijgbaar bij:
* Museum Vriezenveen, Westeinde 54 te Vr-veen,
* of te bestellen via e-mail: gertpape@gmail.com

Prijs € 17,50

In november 2017 werd ik gevraagd om voor het Historisch Museum columns te schrijven voor publicatie in De Week van Twenterand. Ik stemde toe. Korte tijd daarna werd ik tevens redactielid van Waver 't Vjenne. Voor het schijven van een historische column heb je allereerst feitenkennis nodig. Die feiten liggen vast en zijn al eerder door anderen opgetekend. In de columns worden die feiten, zo mogelijk geactualiseerd. Bij een hernieuwde beschrijving kunnen er verbanden worden gelegd om het verleden tegen het licht te houden van de hedendaagse realiteit. Gevestigde meningen kunnen in verloop van tijd veranderen en leiden en tot andere conclusies. Al schrijvende leerde ik zelf ook meer van de Vjeanse historie. Het behouden van historie noodzaakt tot het blijven herhalen van die verhalen en het doorgeven aan een volgende generatie. 

Een historische column mag geen koude kale opsomming zijn van opvolgende feiten. Dat lijkt mij niet zo aantrekkelijk voor de lezer. Ik probeer de geschiedenis zo veel mogelijk verhalend te vertellen. Ik stop er, als dat kan, ook wat van mijn eigen  gevoel in zonder daarbij teveel moraliserend te willen zijn. De gekozen onderwerpen van de columns werden mij niet aangereikt maar zijn een persoonlijke keus, voortgekomen uit het lezen van de historie of uit de actualiteit van de dag. Maar na vier jaar zoeken raak je dan toch wel een beetje verzadigd. Dat was voor mij reden om begin dit jaar de frequentie van de column  flink naar beneden bij te stellen.

De (drugs)verloren zoon.

Hij schaamt zich nu nog het meest
hoe hij toen leefde als een beest,
kan niet begrijpen hoe hij destijds was,
liep met jan en alleman uit de pas.

Tegen iedereen ging hij te keer,
negeerde elk goedbedoeld tegenweer,
haast dagelijks ging hij wel uit zijn dak,
aan heel de wereld had hij hartgrondig lak.

Hij blowde en hij spoot en snoof
voor waarschuwingen was hij doof.
Hij gapte, roofde en hij bedroog
om maar aan die vermaledijde drugs te komen.
0
Hij kwam steeds meer alleen te staan
en ook dat leven kon hij helemaal niet aan
Hij zag tenslotte zichzelf wegkwijnen
vreesde voorgoed uit de tijd te zullen verdwijnen.

Besmeurd en stinkend lag hij in de goot
mensen liepen met een hele grote boog
om hem heen en allemaal lieten zij hem alleen
niemand zit toch immers met zo'n junk omhoog.

Zelfs een huisarts ging aan hem voorbij
die zag hem wel maar toonde totaal geen medelij
zat maar wat schichtig om zich heen te kijken
om hem vlug en mogelijk ongezien te ontwijken.

Hetzelfde overkwam hem met zijn eigen predikant,
die had aan druggebruikers sowieso al het land
eerdere gesprekken hadden de dominee geleerd
dat de man zich van zijn foute leven niet had afgekeerd.

Een oude boerin kwam voorbij en zag hem aan,
haar gemoed schoot vol en zij was direct met hem begaan,
met paard en wagen bracht zij hem over naar haar boerderij
waar zij hem liefdevol verzorgde en tussen schone lakens lei.

Wekenlang is zij niet van hem geweken
zonder haar hulp zou hij zeker zijn bezweken,
door haar beleid van naastenliefde en puur menselijkheid,
raakte hij, al was het moeilijk, maar toch voorgoed….
zijn verslaving kwijt.

Soms komt er hulp uit niet verwachte hoek
dat lees je dan wel eens in een imponerend boek.
Al is er nog maar een sprankje van leven

 zo’n stakker mag je toch niet gewoon opgeven.

Maar wat hebben u en ik hiervan dan nu geleerd

wat hadden wij gedaan
als wij hem daar toen waren gepasseerd……….?

Van vermeend Russisch deserteur tot Vriezenveense burgermeester

Hij dacht zomaar de Oekraïne te kunnen overlopen. Een fatale misrekening ten koste van vele dodelijke slachtoffers. Aanvankelijk boekten ze terreinwinst maar nu zijn de Oekraïners een tegenoffensief begonnen en heroveren zij steeds meer eigen grondgebied. De Russen slaan halsoverkop op vlucht. De Oekraïners zijn efficiënter, beter militair gemotiveerd dan de Russen. Om alsnog de oorlog en zijn politieke hachje te redden heeft de machtswellusteling van het Kremlin, Vladimir Putin, nu 300.000 reservisten opgeroepen. Duizenden en duizenden echter verlaten ijlings hun moederland. Ze willen niet vechten in een oorlog, die niet de hunne is en zij deserteren massaal.

De Vriezenveense geschiedenis kent één bekende historische persoon die zich ooit schuldig zou hebben gemaakt aan desertie uit het Russisch leger. Deze bewering wordt geuit door een ander historische persoon. 

Jan Kruijs, is een telg uit het bekende koopmansgeslacht Kruijs en hij was de laatste schout (1818-1825) en de eerste burgemeester van Vriezenveen (1825 - 1830) Hij schreef tijdens zijn regeerperiode twee dagboeken. Deze bevatten veel dorpsinformatie op zakelijk, sociaal, medisch, landbouwkundig en weerkundig gebied.

Dr. Lambertus Jonker was huisarts te Vriezenveen. Hij was zeer nauwkeurig in de beschrijving van het Vriezenveense leven, de taal, en gebruiken. Hij legde dat vast in een twaalftal boekjes.

In 1780 vertrekt de dan veertienjarige Jan Kruijs naar Sint Petersburg. Hij treedt in dienst bij Kruijs, Engberts & Co, de onderneming van zijn vader Claas en diens compagnons. Volgens de bedrijfsinformatie staat Jan daar van 17 november 1781 tot 30 december 1789 als werknemer geregistreerd. Zijn broers Johannes en Gerhardus woonden en werkten daar eveneens. Zij onderhielden via briefwisseling contact met het thuisfront te Vriezenveen. In 1783 schrijft men over Jan dat hij “voorspoedig gaat, plaisirig is en nu gaat spreeken”. Jan was dus de Russische taal machtig. In 1789 keerde Jan terug naar Vriezenveen. Na zijn terugkeer onderhield hij vooral met zijn broers Johannes en Gerhardus te Sint Peterburg schriftelijk contact.

Johannes schrijft aan het einde van de 18^e eeuw, dat hij vermoedt dat Jan helemaal geen zin meer heeft om nog eens naar Rusland te gaan en dat hij Rusland gauw zou vergeten. Johannes zei dat hun wederzijdse vrienden in Rusland zich verwonderden over het feit dat Jan nog niet één keer een brief geschreven heeft. Met name noemde hij M. Petrowits die graag een bericht van Jan zou willen ontvangen.

In één van de aantekeningen van dr. Jonker vermeldt hij dat Jan als Russisch soldaat deserteerde. Het zou zo maar kunnen zijn dat Jan in het licht van de komende Europese spanningen opgeroepen werd in het Russisch leger en dat hij daar geen zin in had. Dit laatste is een aanname; de exacte toedracht waarom hij deserteerde is niet bekend. Dát hij deserteerde mogen we aannemen, gezien het feit dat dr. Jonker een serieus amateurhistoricus was die uit allerlei bronnen zijn aantekeningen opschreef in de bekende “zwarte boekjes van Jonker”. Van de andere jongelui uit Vriezenveen in St Petersburg lezen we daar niets over.

Jan Kruijs heeft veel geschreven over allerlei zaken maar over zijn desertie geen woord. Hij had geen zin om te vechten in een oorlog die de zijne niet was. Hij had vast begrip gehad met die huidige Russische deserteurs en zou hebben getreurd om al die gedode Oekraïners en ontgoochelde en  gedode Russen, als kanonnenvoer zinloos geofferd aan Putin.

Oorlog is waanzin, kent geen winnaars, alleen maar verliezers!

De zon , bron van licht en leven

 

De winkel van Stefan Schipper

 

Eenmaal binnen is het alsof je een andere wereld binnenstapt. In de kleine compacte ruimte is het overvol en is haast elke plek benut om aan zijn professie uiting te geven. Enkele attributen verraden de voorliefde voor rock en de ruimte ademt de sfeer van een donkerbruin rockcafé. Door verbazing overrompeld val ik stil en kijk gebiologeerd om mij heen. Overal staan en hangen foto’s in verschillende formaten. Foto’s van mensen in nogal uiteenlopende poses, die vanuit hun vervagende achtergrond naar voren treden en de aandacht opeisen. En al die foto’s creëren dat beeld wat mij sinds Rembrandt al zo lang bekoort: “dat spelen met het licht”. Fraaie geromantiseerde foto’s waar men in kan verdwalen om in gedachten daarin nog verborgen dimensies te ontdekken. Maar je moet er wel oog voor hebben. Enkelen kunnen mij wat minder bekoren, smaken verschillen nu eenmaal. Maar alle foto’s hebben dezelfde uitstraling van; wow… hier is een echte vakman aan het werk geweest. Die verscheidenheid zegt genoeg over het artistieke en creatieve vermogen van de fotograaf.

Boven de toonbank van de fotozaak aan het Westeinde hangt de wand vol met portretten, allen stijf tegen elkaar aangeplakt, elke vierkante centimeter benut. Portretten van personen, die ik herken als zangers, artiesten, musici, politici, vredestichters en andere wereldverbeteraars. Het zijn foto’s van nationale en internationale bekendheden, van Bennie Jolink (Normaal) tot Desmond Tutu, om maar enkele te noemen.  Om die foto’s naar waarde te kunnen schatten moet je de omstandigheden weten hoe deze tot stand zijn gekomen. Hoeveel tijd, inspannings- en doorzettingsvermogen het de fotograaf moet hebben gekost om met elke afzonderlijke grootheid in gesprek en tot een fotoshoot te komen. 

Stefan Schipper is goed van de tongriem gesneden, heeft de skills om op elk niveau verbaal te acteren om op ontwapenende wijze die personen voor zich te winnen. Tijdens fotoshoots hoor je zijn tomeloze woordenstroom, die gelijk op lijkt te gaan met het klikken van de camera. Met veel humor tovert hij zo de personen in de gewenste poses en verschijnt er een lach op hun gezicht.

Hij bevestigt, dat een foto het beste middel is om de herinneringen voor de mensen vast te houden. Een foto is een waarheidsgetrouw bewijs van een feit in tijd en plaats dat voor altijd wordt vastgelegd en kan uitgroeien tot een historisch document.

Stefan Schipper wordt bestempeld als eigentijds – en eigenzinnig en is dé fotograaf van Twente en de meest onderscheiden fotograaf van Nederland. Hij is benoemd tot ridder in de orde van Oranje-Nassau. In 2014 ontving hij te Rome van de Europese Federatie van Fotografen de internationale erkenning als portretfotograaf die voldoet aan de Europese vastgestelde eisen en artistieke normen.

Van zijn hand zijn een aantal fotoboeken met (inter)nationale grootheden van hun tijd verschenen. Het is te overwegen om deze, naast die van andere unieke Vriezenveners, voor de geschiedenis veilig te stellen en ze toe te voegen aan de collectie van het Historisch Museum Vriezenveen.

© Gert Pape

De koperen ploert

De hedendaagse kosmische kracht van de koop'ren ploert
heeft alle meteorologische statistieken reeds gevloerd.
Gevestigde records zijn ook dit jaar weer doorbroken,
over deze hete zomer zal ook nog lang worden nagesproken.

Het radionieuws komt met een ontstellend bericht;
heel meteorologisch Nederland is thans daardoor verbijsterd:
wij zullen door een nog grotere hitte worden geteisterd
wij krijgen temperaturen van plaatselijk 38 of hoger te verduren.

Men acht het nu wel wetenschappelijk bewezen
dat wij vaker zulke hete zwoele zomers hebben te vrezen.
Het hele wereldklimaat blijkt zeker wel te veranderen
met zomers en met winters, die uitzonderlijk sterk meanderen.

Deze zomer is voorwaar zeker geen uitzondering
maar is onderdeel van een wereldwijde weersverandering.
De temperatuur op aarde loopt langzaam en geleidelijk op.
Mais zonder kolven en andere misoogsten hebben gevolgen
voor onze voedselvoorziening, een onafwendbare zekere strop.

Maar de mensen zien het niet zien of willen het niet weten
zij blijven alledaags onverzadigbaar vooral gewoon dooreten.
Een overweging over oorzaak en gevolg dat laat hen koud
men leeft slechts voor 't moment en och…. alles went.

Incontinentie (nou.... eh....een klein beetje dan)

 

Ik ben bepaald niet in mijn sas
met die onaangekondigde plotselinge plas
ik erger mij blauw als ik het net weer niet hou
en eh…., ja,.. ook al is het eigenlijk maar uiterst nihil
toch lekt helaas dat opgerekt verslapt ventiel.

Ik zit er soms mooi mee omhoog,
houd ik nu wel of toch niet droog,
’t is een persoonlijke misère
een echte onverkwikkelijke affaire.

Soms voel ik plotselinge priemende druk
en meestal heb ik toch nog wel geluk
maar als ik mij in de tijd enigszins vergis
en, o wee, ach nee, net de wc niet haal
dan gaat het… oeps……. toch helemaal mis.

Over een wat langere tijd genomen
is mij dat enkele malen overkomen.
maar ik was gelukkig gauw thuis
en niemand zag 't en niemand weet ‘t
en u en ik, ach ….ssst....toe maar… en vergeet ‘t.

Nu ik dat hier schaamteloos beken
troost ’t mij, dat ik heus niet de enige ben.
want hé jij daar, jij, die dat hier nu net leest
Ik zag ’t wel, jij staat nog nahijgend en uitge-race-d
omdat jij in een draf, vonken sloegen er haast vanaf
zelf in allerijl, ook snel naar de wc bent geweest.

Wij hoeven elkaar niets te verwijten
want wij weten, hoe dat dan ook mag heten,
dat er bij het ouder worden
er van alles aan ons begint te slijten.

Ons wordt aldus noodgedwongen geleerd

dat ons lijf en geest langzaam degenereert
Gelukkig gebeurt dat alles niet op één dag
dat voelt goed, geeft zelfs weer wat moed
om deze (on)smakelijke maar vermakelijke ongein

af te sluiten met een schaterende maar wat wrange lach.