Smeltschuur - klare klanken klinken onder een gebint van Fins hout

Veertien september, nationale monumentendag 2019, start genoeglijk met een heerlijk zonnetje in het feestelijk versierde 650 jarige Vriezenveen. Evenals eerdere jaren zijn veelal dezelfde historische gebouwen voor publiek opengesteld. Eén van hen is de Smeltschuur, het welbekende vertrekpunt van de Rusluie eertijds voor de reis per koets naar de handelsstad Sint Petersburg.

Zijn juiste plek aan het Oosteinde, de muren en de gebinten vertolken de historische waarde. Het inpandige is naar de hedendaagse, moderne tijd aangepast en is als showroom in gebruik bij Raab Kärcher. Bouwstenen in allerlei maten en kleuren worden langs wanden en op stellingen getoond en vullen de ruimte. In volle verlichting toont de ruimte zich in lichte terracotta tinten en je waant je zowaar in Toscane.

Op monumentendagen organiseert men in de Smeltschuur steeds weer iets bijzonders dat de historie met het heden verbindt. Dit jaar is dat een jeugdig muzikaal duo, dat al enige furore heeft gemaakt. Het duo bestaat uit de zeventienjarige Annika van Driel en de zestienjarige Celeste de Groot. Laatstgenoemde heeft roots in Vriezenveen (opa en oma Boes, Kerkstraat). Het duo veroverde op het Kunstbende Young Creators Festival 2019 te Zwolle de eerste prijs van de provincie Overijssel. In juni deden ze in het Westergastheater te Amsterdam mee aan een landelijke wedstrijd.

En dan klinken ineens klare klanken van het talentvolle duo op tussen de kleurige klinkers en vullen de ruimte. Het aanwezige publiek luistert heel aandachtig. Annika en Celeste brengen het eigen en winnend nummer "Beast" ten gehore. Annika, zichzelf begeleidend op haar synthesizer, laat zich in tekstbeleving van het lied Valerie al even uitbundig meeslepen als Amy Winehouse zelf. Celeste is wat meer ingetogen en haar heldere en softe veloursstem klinkt mooi in lieflijke luisterliedjes en rustige ballads. Zij zingt, speelt piano en viool. Ze zingen nog enkele liederen en op verzoek ook enkele nummers van de Beatles waaronder het onvergankelijke en generaties overstijgende Yesterday en het publiek zingt gewoon mee. Goede muziek raakt mij en tilt mij naar hogere sferen.|

En daar in de Smeltschuur aanschouwde ik voor het eerst, in letterlijke zin, zijn hogere sferen, de gebinten op de bovenetage, die met nieuw Fins hout naar oorspronkelijk model zijn gerestaureerd; een fascinerend bouwkundig lijnenspel als een kunstwerk.

Toeval of wonder

Mijn oudste dochter gaat met haar beide dochters vanuit onze Twentse woonstek een dagje uit in Utrecht. Tot ieders grote verbazing komt ze daar onze jongste dochter tegen, die in Huizen woont. Zij typeert dit als een toeval met een kans van één op de zeventien miljoen.

We keken op TV naar het programma Spoorloos. Het is één van de favoriete programma’s van mijn vrouw en ik ben daarin meegegroeid. Het zijn vaak emotioneel beladen afleveringen van mensen op zoek naar hun roots. Iedere keer raak ik weer onder de indruk van de intense liefde en het verlangen van mensen naar hun onbekende ouders en verdere familie.

Deze week het verhaal van een van oorsprong Vietnamese vrouw. In de Vietnamese oorlog ontvluchtte haar familie het zuiden en ze gaan naar Cambodja. Daar hebben ze later te lijden onder het regiem van Polpot en diens Rode Khmer. Ze slaan wederom op de vlucht naar het buurland en onderweg maken ze verschrikkelijke dingen mee. Daar raakt het toenmalig meisje haar moeder, zus en broer kwijt. Uiteindelijk komt het meisje via adoptie terecht in Nederland. Daar groeit ze verder op, trouwt en wordt ook moeder.

En al die jarenlang is er dat sterke verlangen naar haar familie. Een wakkerend vlammetje dat aanzwelt tot een laaiend vuur, dat alleen gedoofd kan worden door het wonder van de waarheid: de vervulling.

De vrouw ontmoet in Amsterdam een man, een mede - Aziaat, wonende in Amerika. Ze komt met hem aan de praat en ze vertelt hem haar levensverhaal. Wanneer ze over de verschrikkelijke vlucht voor Polpot en over haar zusje vertelt herkent de man dat verhaal als eenzelfde verhaal van een familielid van hem in New York. En zo wordt de naar Amerika uitgeweken familie, uiteindelijk na vele, vele jaren weer met hun verloren dochter herenigd.
Is dit een toeval met een kans van één op de zeven miljard?

Derk Bolt noemt het een bizarre speling van het lot. Deze goede programmamaker en vasthoudende prima rechercheur blijft hier steken bij de reikwijdte van zijn eigen verstandelijke vermogen, van wat hij zelf kent en weet en verklaarbaar is. Daarmee doet hij zichzelf en de wereld te kort.

In wat Bolt een bizarre speling van het lot noemt staat voor mij een ding vast. God, die in het verborgen ziet, heeft omgezien naar het verlangen van de vrouw. Hij was het die dat wonder voltooide, dat niet in cijfers van een kansberekening valt te vatten.

Hoe moeilijk is het vaak voor de mens om te geloven dat er meer is onder de zon, dan dat hijzelf ooit kan bevroeden. God weet nog steeds mensen te vinden. Het zou mooi zijn als mensen zich open stellen en zelf ook gevonden willen worden.

skyline Deventer

 

Op de terugweg naar huis even van de snelweg af en aangenaam verpozen op het terras aan de Stichtse zijde van de IJssel. Onder het genot van een kop koffie drinken we de beelden van de oude stad in. Met de veerpont naar de overkant en vanaf het water leggen we onze beelden vast.

   

Hieronder volgen 2 foto' s van de skyline van Deventer van  een eerder bezoek.

Twee eeuwen Meijler in Vriezenveen

Van gedenken en vieren naar herdenken.

Op 29 augustus was het precies 70 jaar geleden, dat de oprichtingsvergadering van de Vere­niging Oud Vriezenveen plaatsvond. Zo lees ik, dat tijdens die oprichtingsvergadering (aug. 1949) de heer S.H. Meijler een toespraak hield en de Vereniging een foto aanbood van zijn voorouders, in verband met het naderend vertrek van de familie uit Vriezenveen. Dat intri­geert; het resultaat is een té kort en een beknopt relaas. 

Siegmund Henri Meijler, geboren in 1918 te Vriezenveen, was degene die in 1949 de Vere­niging Oud Vriezenveen toesprak. De Meijlers behoorden tot de Joodse Vriezenveense ge­meenschap.

De website van Het Herinneringcentrum van Kamp Westerbork publiceert een aantal Bevijdingsportretten. Zo onderzocht en beschrijft Els van Rijn-Zandstra het leven van Siegmund Henri Meijler, Joodse student die in de onderduik lange tijd uit kamp Westerbork weg wist te blijven. (Tot stand gekomen met dank aan Bert Wolfkamp van de Rijksuniversiteit Groningen en mevrouw Sophia H.S. Nevenzeel-Meijler)

In maart 1945 wordt Siegmund dan toch nog opgepakt en overgebracht naar Kamp Westerbork. Daar maakt hij op 12 april de bevrijding mee. Eén dag eerder (11 april) overlijdt zijn broer Hartog, die ook ondergedoken was, door een aanrijding met een Canadese legertruck. Op 10 mei vertrekt Siegmund naar Winsum naar een eerder vertrouwd onderduik adres. In juli dat jaar overlijdt zijn vader. Siegmund lijdt na dit alles aan depressies. In 1966 overlijdt Siegmund te Amersfoort op 48 jarige leeftijd aan de gevolgen van darmkanker. Hij is begraven op de Nederlands Israëlische begraafplaats te Almelo.

De Meijlers in Vriezenveen
Aan Siegmund Henri gaan vijf eerdere generaties Meijler vooraf. De allereerste die in de verre historie van Vriezenveen opduikt is Levij Marcus Meijler. Een 25 jarige koopman, die in 1750 te Vriezenveen in het huwelijk treedt met de één jaar jongere koopvrouw Jude Philips. Geen van beiden oorspronkelijke Vriezenveners maar vanaf hun trouwdag in 1750 hebben ze hun verdere leven gesleten te Vriezenveen. Zij zijn de bron geweest van totaal zes Vriezenveense generaties Meijler. (1750-1949)

Meijler stamboom: Siegmund Henri (1918-1966) zoon van Levij Salomon (1883-1943) zoon van Hartog (1849-1927) zoon van Levij Salomon 1810-1886) zoon van Marcus (1764-1859) zoon van Levij (1725 -1806)?

Salomon Gerson Meijler, geboren op maandag 25 mei 1885 te Vriezenveen, is zoon van Hartog Salomon en Hanna Cohen. Hij is een oom van Siegmund Henri.
Salomon Gerson, koopman van beroep, is donderdag 22 oktober 1942 te Auschwitz (Polen) overleden. Op 34 jarige leeftijd (1919) is hij in Amsterdam getrouwd met Anna Content. Op 25 januari 1943, dus 5 maanden na hem, is ook zij te Auschwitz overleden. Salomon Gerson Meijler is in de geschiedschrijving van Oud Vriezenveen beschreven als één van de Vriezenveense oorlogsslachtoffers.

En aldus kom je dan bij een aanvankelijk gedenken en vieren zo maar bij het herdenken.
Opdat wij tijdens het feestgedruis niet vergeten, ……. er zijn ook andere tijden geweest.

van Vjenneluie en Groenlandse walvissen

Vele  Vriezenveners  ontberen onbewust en schaamteloos enige kennis van de rijke historie  van ons dorp Vriezenveen met het Russische Sint Petersburg. Maar……, mocht deze kennis hen nu al verbazen, hoe smadelijk zullen ze dan bij het horen van de actieve betrokkenheid  van Vriezenveners bij de Walvisvaart, dat verhaal breeduit lachend, naar het rijk der fabelen verwijzen. Zelf heb ik ook wel eens stilletjes gedacht, dat het misschien een opgesmukt verhaal  was van een overmoedige geschiedschrijver. Edoch, de sceptici worden snel en ontnuchterend  uit hun valse droom gewekt. Nee, geen sagen of legenden maar gewoon de harde waarheid, gestaafd door officiële documenten  en andere belangrijke geschriften.

Bij die walvisjacht waren wel degelijk verschillende Vriezenveense families betrokken en één van hen was de familie Engberts. De woning van die familie is al tijden bekend  als het walvisvaardershuis. Het toenmalige huis tegenover restaurant  "het Wapen van Vriezenveen".  (nu fam. Nijeboer)

De familie Engberts heeft  een onbetwist document verstrekt aan het Historisch Museum Vriezenveen dat duidelijke taal spreekt. Dit betreft het walvisvaarderlogboek uit 1792. Het is het journaal van het schip "De zes gebroeders, vier gezusters" en hierin wordt verslag gedaan van een walvisjacht naar Groenland. Commandeur was H. Adriaan, met aan boord 44 manschappen en 7 sloepen.  Met nog enkele andere schepen voer men uit, begeleidt door een fregat. Naast de vele maritieme en meteorologische  informatie heeft men ook de walvisjacht omschreven:

"De harpoenier heeft vooraan in de sloepen gestaan met een harpoen van ijzer met een lengte van twee meter en deze in het lichaam van de walvis geworpen. Eén van de                   walvissen ging als een razende te keer waardoor er moeilijkheden ontstonden nadat de lijn geheel ontrold was. Er werden daarna door anderen meerdere harpoenen gestoten waardoor het dier door bloedverlies zijn strijd staakte".

Er zijn landelijk wel meer walvisvaarders - logboeken bekend maar het hier genoemde was heel accuraat bijgehouden en werd door de toenmalige directeur van het Zuiderzeemuseum te Enkhuizen zodanig interessant geacht, dat hij hiervan een kopie heeft laten maken. Het logboek omvat 70 beschreven pagina's.

De grootvader van Mr. B.H. Engberts heeft na één van zijn  succesvolle walvisvaarten in  Amsterdam een Friese klok laten maken bij de klokkenmaker Johannes Verwijk. De wijzerplaats vertoont het opschrift:" 'd  Groenlandtse Visscherij"

Mr. B.H.  Engberts bezit nog vele andere documenten die de betrokkenheid van Vriezenveners bij de walvisvaart naar Rusland en naar Groenland bevestigen.

De walvisvaart van Nederland was overwegend een aangelegenheid van westerlingen maar oons Vjenne sprak  vanuit het oosten des lands een woordje mee.

En u hoeft er niet aan te twijfelen want……………… 't steit  allemoale duud'lijk  op papier en dat lög neit.

Het walvisvaardershuis links op de foto

                                                                                                                                                                 

Van feest en onverwachte momenten
 vån Vjenne neugt oe noar Vjenne, wat aons

Op 5 augustus 1969 was het één van de vele evenementen in de feestweek van het 600 jarig bestaan van Vriezenveen. Het TV - programma " Breng eens een zonnetje" onder leiding van Bert van Dongen en Rien van Nunen, die de aanwezige senioren met veel plezier en vol overgave lieten meezingen met die welbekende liedjes van vroeger. Het programma werd een dag later door de NCRV uitgezonden.

Het feestelijke gebeuren vond plaats in een grote tent op het feestterrein op het Manitobaplein te Vriezenveen. Het was een soort provinciale landdag en vele senioren, leden van de Ouderenbond, waren in de ochtend al gekomen met enkele tientallen bussen. Die stonden nu her en der in de straten rondom het feestterrein geparkeerd.

Tijdens het programma begon het op die snikhete dag plotseling hard te waaien en te regenen. Men sprak van een wervelstorm met hevige slagregens, die zorgden voor overstromingen, vernielingen en een brandje op het terrein van de Vriezenveense eeuwfeest -tentoonstelling. In totaal tien personen moesten zich onder doktersbehandeling stellen, omdat zij verwondingen hadden opgelopen. Twee bezoekers werden per ambulance naar het ziekenhuis overgebracht, de één had een arm gebroken, de ander had een voetwond. Een oliebollenkraam en de toegangspoort van het feestterrein woeien om en verscheidene tenten zakten door.

Onder de senioren heerste grote verwarring en er was chaos. Menigeen kon zijn bus niet vinden en zwierf hulpeloos op het tentoonstellingsterrein rond. Kort na vier uur reden de bussen het feestterrein op om de bijna vijfduizend bezoekers op te halen, om zeven uur vertrok de laatste bus. Verscheidene senioren bleken er ook toen nog niet in te zijn geslaagd hun reisgezelschap en hun bus terug te vinden. Per auto werden zij naar huis gebracht.

De rayon voorzitter van de Algemene Ouderenbond H.S. vond dat Vriezenveen er niet op berekend was op de organisatie van een dergelijk groots evenement. Hij was blij dat het nog zo redelijk goed was afgelopen.

Nog enkele weken en dan vieren we het 650 jarig bestaan van ons dorp. Het weer kunnen wij nog steeds niet bepalen. Maar met de ervaring van toen en de opgedane kennis van de laatste 50 jaar heb ik er wel vertrouwen in dat men eventuele voorkomende problemen goed het hoofd weet te bieden.