20190630 Maarten van der Weijden

Maarten van der Weijden, lange vent, groot van gestalte
heeft een menselijk bewogen hart van nog groter gehalte;
Hij weet, dat hij mentaal en fysiek kan bogen 
op een uitstekend uithoudingsvermogen

In 2008 won hij in het Chinese Beijing schijnbaar met gemak
een toch wel zwaar bevochten welverdiende gouden plak, 
toen op de Olympische zwem 10 kilometer
maar nu, jaren later zwemt hij nòg langer en veel beter.

Deze lange vent van wel twee meter twee
heeft zo lijkt 't, gewoon van alles mee
zijn postuur vermoedt de fysieke kracht
zo puur vertoont in unieke zwemkracht.

Hij weet hoe het voelt en hoe beladen het is 
te leven na een levensbedreigende geschiedenis.
In 2002 bleek hij net even kwetsbaar als ieder ander
en trof hem die vermaledijde ziekte: de kanker

Hij ervoer de smart en de diepe ellende
van iemand die zelf de kanker kende.
Dankzij een juist medicijn kreeg de kanker hem niet klein
't is goed gegaan het middel sloeg bij hem wel aan.

Hij overleefde het en intens wil hij dat nu als medemens
oprecht bewogen met heel zijn groot fysiek vermogen
en zijn Olympische bekendheid uit het verleden
nu heden ten gunste van de kankerpatiënt besteden.

Weloverwogen is hij met een uitdagend plan gekomen 
om de Friesche Elf Steden zwemmend af te leggen
waarvoor sponsoren hun deelneming kunnen toezeggen
en vorig jaar heeft hij al een eerste poging ondernomen.

Hij ging er moreel wel enigszins onder gebukt
dat die poging van toen niet helemaal is gelukt.
Hij heeft van die tegenslag heel goed geleerd;
en nu een nieuw uitgekiend plan georganiseerd
dat van alle kanten beter is uitgebalanceerd.

In juni '19 mocht hij aan die monstertocht beginnen
om 75 uur later die Friesche Elf Steden te bedwingen.
Heel Friesland stond op zijn kop, Nederlandse trots ten top
De TV en de nationale pers zat er de hele tijd bovenop,
zijn zegetocht werd tenslotte een nationaal gebeuren
dat het Nederlandse wij-gevoel weer op doet fleuren.

Deze gigantische prestatie is nu een algehele landelijke sensatie
voor heel het land is Maarten een nieuwe erkende held.
Hij verdiende voor de kankermedicijn - research veel geld
wel 6,1 miljoen, dat nog wel even door blijft groeien.

Maarten gaf Nederland en de kankerbestrijding weer een extra tintje
daarvoor mag hij wel worden geroemd, en terecht worden en geëerd
Namens de Koning worden geridderd en behangen met een lintje.
© Gert Pape

De andere kant van de handel met Sint Petersburg

Vriezenveen is bekend  vanwege een roemrijke handel met het Russische Sint Petersburg, gedurende een periode van ca. 200 jaar  (1722 - 1917) Vele Vriezenveense koopmansgeslachten waren daar succesvol . Maar succes heeft ook een keerzijde.

Wat bracht een Vriezenvener ertoe om op reis te gaan naar Rusland.  Vriezenveners trokken eerst door armoede gedreven het land door om zaden te verkopen. Later kwam daar het linnen bij. Maar vooral een ondernemende handelsgeest dreef de Vriezenveners  aan om hun  grenzen te verleggen. Men ging steeds verder, na Westfalen naar Scandinavië en daarna vooral naar Rusland, dat was in die tijd het land der belofte en in opkomst.

De eerste Vriezenvener die getraceerd kon worden in Sint Petersburg was Gerrit Roelofsen de Wever, geboren in 1672 te Vriezenveen  en overleed in 1747. Hij was de eerste Vriezenveense pionier  die in 1722 naar Sint Petersburg trok en hij werd later door velen gevolgd. Er werd gereisd met een huifkar getrokken door een paard. In 1826 maakte de 14 jarige Jacob Ursinus  Zacharius Kruys een reisjournaal over 15 dagen in de maand juli en hij beschreef de gevolgde route en de omstandigheden. Vele reizen werden door de tijd heen gemaakt  met als startplaats de Smelt Schuur aan het Oosteinde .

Vriezenveense kooplieden waren vanaf het begin succesvol. In Sint Petersburg  deden ze goede zaken en veel van hun bedrijven  waren gevestigd in monumentale panden aan de brede  zakenstraat Newsky Pospect.

Geromantiseerde zakelijke succesverhalen verdrijven minder mooie of  nare  ervaringen naar de achtergrond. Maar die waren er ook duidelijk . Er zijn enkele gevallen bekend van zakenlieden die tijdens de  reis in een herberg of etablissement overleden. Dat gaf een hoop zakelijk geregel maar het belangrijke was wel dat  de nota van overnachting betaald werd.

Weer anderen  verdwenen op de meest mysterieuze wijze en zagen nimmer hun geboortegrond terug. Eén en ander blijkt maar al te vaak uit de protocollen van het schoutengericht. Zo vertrok een vader van een huisgezin vol goede moed naar het buitenland  voor zaken. Hij had van tevoren roerend afscheid genomen van gezin, familie en buren, die hem hadden uitgezwaaid.  Een paar maanden later werd hij dan weer thuis terugverwacht . Na maanden en maanden wachten drong het langzaam tot de achterblijvers door dat ze hem nooit weer terug zouden zien. 

Deze spoorloze verdwijningen zijn het meest voorgekomen in het begin van de 18 eeuw toen er naar nieuwe afzetgebieden moest worden gezocht.  In enkele gevallen ontvingen de familie overlijdensberichten uit den vreemde. Verschillende overleveringen maken melding van overvallen door struikrovers maar ook dat ze zijn aangevallen door wolven. Dit pionierswerk heeft veel Vriezenveners het leven gekost.

Wel is bekend dat veel marskramers een wapenstok bij zich hadden. Vooral bij de Rusluie was dit wapen zeer gewild en ze werden later ook bij hun nazaten aangetroffen.

Hervormde Kerk aan de Buterweg

Kerk aan de Buterweg

Op een vroege prille lentedag loop ik door de natuur in een kakofonie van vogelgeluiden, die andere geluiden naar de achtergrond verdrijven. Mijn camera legt vast dat de  barmsijzen  al weer zijn teruggekeerd.  Regelmatig kom ik hier om de seizoenen te genieten.

De plek waar ik nu in alle rust ronddool is het restant van een vroegere vestigingsplek  van Vriezenveen, bekend als  't oale kaikhof aan de Buterweg. De Buterweg was een dorpsgemeenschap bestaande uit boerderijen  met de kerk in het midden. Die  kerk  lag ca 800 meter zuidelijker van de huidige Grote Kerk. Het dorp was omringd door beschermende moerasgronden en kende slechts  één toegangsweg, die beschermd  werd door de Staatse Troepen.

Op de morgen van de zesde januari van het jaar van 1666 werd de vredige dorpsrust plotseling verstoord door oorlogsgekletter. Het was een strenge winter en het moeras was bevroren en daardoor lag het dorp open. Vijftienhonderd strijdruiters van de bisschop van Munster:  Bernhard van Galen draafden het dorp binnen. De troepen waren na  hun offensief in het noorden vastgelopen en zij trokken zich nu naar hartenlust al plunderend terug . De huizen werden verwoest , de kerk in brand gestoken en een groot aantal mensen werd gedood en de velen werden gevangen genomen en het vee geroofd.

Het oude Vriezenveen werd niet herbouwd aan de Buterweg. Dit gebeurde aan de noordelijker gelegen zandweg, de tegenwoordige dorpsstraat. En de kerk kwam weer in het midden. Na enkele jaren er aan gebouwd te hebben werd deze in 1671 voltooid.

In de diepere geschiedenis heeft ons dorp dus hard geleden onder het oorlogsgeweld. Deze plek, 't oale kaikhof  straalt nu één en al rust en vrede uit. Dat leert ons des te meer waarderen, dat we nu, na WOII, al weer 74 jaar in vrede mogen leven. En op deze plek maak ik nog maar een paar mooie plaatjes om dat te onderstrepen

Op 6 juni 2019 wordt in Normandië D-Day herdacht, de inval van de geallieerde troepen  op o.a. Omaha Beach, die ons uiteindelijk op 5 mei 1945 het begin van onze huidige vrijheid heeft gebracht.

Vriezenveen en de monumentenlijsten

De gemeentelijke monumentenlijst van de gemeente Twenterand kent in ons dorp Vriezenveen 26 monumenten. Tien van deze objecten zijn benoemd als boerderij. Acht aan het Oosteinde en twee aan het Westeinde

Naast de gemeentelijke monumentenlijst bestaat er ook een lijst van rijksmonumenten in Vriezenveen met in totaal twaalf monumenten. Acht van deze monumenten zijn wederom als boerderijen benoemd. Vijf zijn er gelegen aan het Oosteinde en twee aan het Westeinde en één aan de Almeloseweg 85 (nu gemeente Almelo).

Dat levert de conclusie, dat monumenten uit de agrarische sector van Vriezenveen nog het meest zichtbaar hun sporen van het verleden hebben achtergelaten. Aan het Oosteinde is deze historie nog het best bewaard gebleven en vertoont getalsmatig een schril contrast met het Westeinde. Aan het Westeinde was de drijfveer voor vernieuwende economische bedrijvigheid van groot belang. Economische vooruitgang ging daar veelal ten koste van oudheidkundig waardebesef.

Meerdere van deze als monument benoemde boerderijen zijn gebouwd na 1905 of beter gezegd herbouwd na de grote brand van Vriezenveen maar ze kennen wel een langere historie. De aanduiding "boerderij" geeft hun oorsprong weer met het karakter van oudheid. Bijna allemaal zijn ze niet meer in functie maar zijn inpandig verbouwd tot - en volledig ingericht voor bewoning. Aan enige verandering of verbetering van het buiten aanzicht zijn strenge voorwaarden van de monumentenzorg verbonden.

 

Aan het Oosteinde zijn bovendien oude boerderijen te bewonderen, welke niet op de monumentenlijst staan maar wel oogstrelend mooi zijn gerestaureerd. De historie van deze boerderijen en de vele reeds verdwenen boerderijen, zijn met hun fotografische afbeeldingen, erven en haar bewoners vaak tot in lengte van eeuwen, beschreven in de Vriezenveense dorpskroniek "Ken uw dorpen heb het lief".

Vriezenveen heeft tevens een rijk verleden voor wat betreft de textielindustrie met lokale textielfabrieken, zoals Jansen en Tilanus en Damastfabriek de Lange en Jonker en de gebroeders Hospers. Met name Jansen en Tilanus was van enorm economisch belang voor Vriezenveen en zijn omgeving als werkgever van honderden fabrieksarbeiders en produceerde een kwalitatief hoogwaardig product dat nationale en internationale bekendheid genoot.

Verhoudingsgewijs heeft de textielindustrie weinig monumenten als industrieel erfgoed nagelaten. Maar wel een zeer bijzondere historie. Deze rijke geschiedenis kunt u bewonderen in het Historisch Museum Vriezenveen. Hier vindt u in een de speciaal daarvoor ingerichte textielafdeling met alle informatie die een rechtgeaarde Vriezenvener zou moeten weten.

De zomer is in aantocht, aangename temperaturen voor bijvoorbeeld een fietstocht over het Oosteinde in combinatie met een bezoek aan het Historisch Museum aan het Westeinde 54.

van starheid, liefdeloosheid en van naastenliefde en menselijk meedogen

Trouw heeft hij immer betracht

van wat hij doorgaans dacht 

dat er van hem werd verwacht.

Naastenliefde  en menselijk meedogen

stonden hem als hoogste goed 

voortdurend voor ogen.

Hoorde hij in zijn omgeving enig hulpgeroep

dan stond hij daar als eerste op de stoep,

verkeerde er een plaatsgenoot in nood

hij was 't die direct zijn hulp aan bood.

Zonder enig onderscheid van de persoon 

was naastenliefde en ander hulpbetoon

 hem dagelijks helemaal zo gewoon.

Ongevraagd vervulde hij iemands verlangen

zonder daarvoor een tegenprestatie te ontvangen.

Een man, zo simpel en eerlijk van hart 

dat vond men eigenlijk wel bijzonder apart.

Voor hen bleef hij altijd een vreemde gast 

die nimmer in hun  strenge dorpskader past

Lang geleden was hij in hun dorp komen wonen

om zich volgens hen vrijmoedig en onaangepast

in hun gesloten gemeenschap te durven vertonen.

Binnen de dorpse samenleving werd streng geleerd

alles wat van buiten komt is vreemd en dus verkeerd

Hoe veel goeds hij ook deed hij werd nooit vertrouwd

maar als vreemde blijvend gewantrouwd.

Over hem ontstond een ironisch en komisch verhaal

brutaal ging men met de waarheid aan de haal

Niemand kende zijn verleden en zijn achtergrond

niemand, die dat ook maar echt belangrijk vond

voor hen was hij was gemakkelijk te gebruiken

om zijn recht en hun eigen geweten te  ontduiken.

Jaren sleepten zich zo voort; hij is inmiddels een oude man

is uitgewerkt omdat hij het echt niet meer volbrengen kan, 

Hij zit altijd maar thuis, heel alleen in dat grote oude huis

en ook niemand uit het dorp die nog bij hem komt, 

hij is eenzaam en zijn leven is totaal verstomd.

Op een dag werd hen door de notaris gemeld

dat hun nooit echt erkende weldoener en held

 was heengegaan en zijn woning en al zijn geld

aan de hele dorpgemeenschap had vermaakt

Daardoor geraakt zijn  ze totaal van de kaart.

en nu voor 't eerst in schuld  en  in rouw gehuld.

Die starre traditie deed de menselijkheid verbleken

maar die simpele man heef altijd wel geweten

dat zijn dood voor eens en voor altijd

die liefdeloosheid daar kan doorbreken.

(Die simpele man was een volgeling van Jezus)

Dodenherdenking 2019

The souls of the rightheous are in the hand of God

De Holterberg, een prachtig natuurgebied op de Sallandse Heuvelrug, kent vele mooie wandelroutes.

Op deze plaats is ook de Canadese Oorlog Begraafplaats gevestigd.Daar ligt een Canadese naamgenoot begraven:

John Charles Pape

Op 4 mei hangt de vlag slechts enkele magere maar gedenkwaardige uurtjes halfstok ter herdenking aan hen die hun leven lieten zodat wij nu in vrijheid en vrede kunnen leven. Dat herdenken is een absolute must om tot het besef te komen van de waarde van de vrijheid. 

Dat herdenken gebeurt in alle gemeenten in Nederland en op militaire begraafplaatsen. Dan worden er kransen en bloemen gelegd. Zo ook op de voor ons dichtstbijzijnde Canadese militaire begraafplaats te Holten. We hebben die plaats in de loop van de jaren meerdere malen bezocht. Op deze plek van bezinning liggen maar liefst 1394 militairen begraven.

In grafnummer IV.H.8 ligt een Canadese naamgenoot begraven: luitenant John Charles Pape, oud 25 jaar, afkomstig uit Edmonton (Alberta) zoon van John Andrew en Frances Pape en hij was getrouwd met Velma. In de strijd voor onze vrijheid liet hij op 7 april 1945 het leven. Nog geen maand later waren we bevrijd. Hij is voor mij symbool geworden om het herdenken persoonlijk vorm te geven.


Destijds toen de kinderen nog klein waren hebben dat graf ook opgezocht. We hadden geen bloemen bij ons. De kinderen zochten kleine madeliefjes in het gras en legden die op de steen.

De site "Commonwealth War Graves Commission" geeft informatie over gevallen militairen. Na enig onderzoek hierin valt af te lezen, dat er wereldwijd 41 militairen met de naam Pape zijn omgekomen en het geeft verder aan waar ze met eer zijn begraven.

John Charles Pape, was zoon van John Andrew en Frances Pape en echtgenoot van Velma Jeanne Pape, afkomstig uit Edmonton, Alberta (Canada)
John was officier bij The Royal Canadian Infantry Corps en diende als vrijwilliger volgens de Canloan regeling tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Tegen het einde van 1943 had de oorlogsstrijd veel slachtoffers geëist en dat had geleid tot een tekort aan jonge officieren in het Britse leger. De Britten sloten toen een overeenkomst met het Canadese leger om te helpen bij het vullen van deze leemte. Onder die regeling hebben 673 Canadese officieren op vrijwillige basis gediend in het Britse leger. Zij dienden in infanterie regimenten, hoewel niet allemaal bij de Luchtmacht (Airborne)

John was ingedeeld bij het Parachutisten Bataljon maar nam op 3 juli 1944 in Normandië tijdelijk het bevel over van de pelotonscommandant van de B Coy, majoor Keene, nadat deze gewond was geraakt bij de aanval op een door de Duitsers bezette boerderij (Bob's Farm) in Le Bois de Bavent.

Een maand later keerde het bataljon terug naar het Verenigd Koninkrijk en John werd vervolgens als parachutist ingedeeld bij de Britse Royal Airforce vanaf oktober 1944.

Hij vocht met het bataljon in de Ardennen en nam later op 24 maart 1945 als commandant van 4 Platoon B Coy deel aan de laatste grote geallieerde parachute - en zweefvliegtuigaanval van de Operation Varsity en ze staken de Rijn over.

Een paar dagen later op de avond van 27e maart werd de brigade opgehouden door licht geweervuur van vijandelijke troepen. Een patrouille onder bevel van John werd er door de commandant heen gestuurd om te helpen bij de opruiming van de vijandelijke geweerposities .

Het bataljon zette zijn opmars voort naar het oosten en zij bereikten op 7 april Petershagen, gelegen tussen Osnabrück en Hannover. Ze gingen met motorvervoer verder naar het oosten en stuiten om ongeveer 14:30 uur plotseling op vijandelijke troepen, die het vliegveld van Wunstorf verdedigden, hoewel eerdere verkenning had gerapporteerd dat dit was verlaten.
John werd daarbij in een hinderlaag gedood, als één van de belangrijkste personen van het B Coy.

Tijdens het gevecht, waarbij ook het 13e en het 7e Bataljon waren betrokken, verloren 6 mensen hun leven en raakten er 21 gewond. Deze mensen zaten bij die hinderlaag bijna allemaal in de eerste vier trucks van de B Coy.

Luitenant John Pape overleed op 7 april 1945, 25 jaar oud, en is hij nu begraven op de Oorlog Begraafplaats te Holten in Nederland.